Σχεδίασμα Β'

Άκρα του τάφου σιωπή στον κάμπο βασιλεύει·
Λαλεί πουλί, παίρνει σπυρί, κι’ η μάνα το ζηλεύει.
Tα μάτια η πείνα εμαύρισε· στα μάτια η μάνα μνέει·
Στέκει ο Σουλιώτης ο καλός παράμερα και κλαίει:
«Έρμο τουφέκι σκοτεινό, τί σ’ έχω γω στο χέρι;
Oπού συ μούγινες βαρύ κι’ ο Aγαρηνός το ξέρει.

O Aπρίλης με τον Έρωτα χορεύουν και γελούνε,
Kι’ όσ’ άνθια βγαίνουν και καρποί τόσ’ άρματα σε κλειούνε.

Λευκό βουνάκι πρόβατα κινούμενο βελάζει,
Kαι μες στη θάλασσα βαθιά ξαναπετιέται πάλι,
Kι’ ολόλευκο εσύσμιξε με τ’ ουρανού τα κάλλη.
Kαι μες στης λίμνης τα νερά, όπ’ έφθασε μ’ ασπούδα,
Έπαιξε με τον ίσκιο της γαλάζια πεταλούδα,
Που ευώδιασε τον ύπνο της μέσα στον άγριο κρίνο·
Tο σκουληκάκι βρίσκεται σ’ ώρα γλυκιά κι’ εκείνο.
Mάγεμα η φύσις κι’ όνειρο στην ομορφιά και χάρη,
H μαύρη πέτρα ολόχρυση και το ξερό χορτάρι·
Mε χίλιες βρύσες χύνεται, με χίλιες γλώσσες κραίνει·
Όποιος πεθάνη σήμερα χίλιες φορές πεθαίνει.

Στο πρώτο απόσπασμα από το Β΄Σχεδίασμα της ποιητικής σύνθεσης του Διονύσιου Σολωμού Ελεύθεροι Πολιορκημένοι αποτυπώνεται η τραγική κατάσταση των κατοίκων και των υπερασπιστών του Μεσολογγίου, που υποφέρουν από την πείνα και την έλλειψη πολεμοφοδίων. Ο ποιητής δείχνει τη νεκρική σιγή με δύο κυρίως εικόνες, που εκφράζουν την ερήμωση και την απόγνωση: η μάνα, με μαυρισμένα από την πείνα μάτια και απελπισμένη ικετευτική ματιά, ζηλεύει το πουλί, το οποίο έχει ελπίδα επιβίωσης, γιατί κατάφερε να βρει ένα σπόρο. Ο σκληροτράχηλος Σουλιώτης κλαίει παράμερα, άπραγος μπροστά στη μοιραία απαντοχή του τέλους, κρατώντας το αχρηστεμένο από την έλλειψη πολεμοφοδίων και τη σωματική εξασθένιση τουφέκι του.

Στο δεύτερο απόσπασμα (συγγενεύει με το έκτος του Γ΄Σχεδιάσματος, το οποίο έχει τον τίτλο «Ο πειρασμός»), που υμνεί τη χαρά της φύσης τον Απρίλη, οι άνθρωποι απουσιάζουν. Η συνολική αυτή ανθηρότητα επιτείνει την εσωτερική πάλη στην ανθρώπινη ψυχή, η οποία εμφανίζεται διχασμένη ανάμεσα στη λαχτάρα για ζωή και στην υψηλή συναίσθηση του χρέους, στην αυταπάρνηση και στον ηρωικό θάνατο. Η φύση βρίσκεται στην καλύτερη ώρα ζωής, χαράς, δημιουργίας και έρωτα, σε αντίθεση με τους Μεσολογγίτες που πολιορκούνται ολοένα και στενότερα από τους εχθρούς.  Στον τελευταίο μόνο στίχο αναδεικνύεται η δραματική εσωτερική σύγκρουση ανάμεσα στην απόφαση των Μεσολογγιτών να θυσιαστούν και στην οργιστική χαρά της ζωής, που κορυφώνεται δίπλα τους.