|
Γενικά Η Βόρεια Αμερική είναι ήπειρος στο βόρειο και δυτικό ημισφαίριο της Γης. Βρέχεται στο Βορρά από τον Αρκτικό Ωκεανό, ανατολικά από τον Βόρειο Ατλαντικό Ωκεανό, νοτιοανατολικά από την Καραϊβική Θάλασσα, και στη δυτική της πλευρά από τον Ειρηνικό Ωκεανό. Καλύπτει έκταση περίπου 24.490.000 τετραγωνικών χιλιομέτρων, περίπου 4,8% της συνολικής επιφάνειας του πλανήτη ή περίπου 16,4% της ξηράς. Τον Οκτώβριο του 2006 ο πληθυσμός της εκτιμούνταν σε πάνω από 514.600.000 κατοίκους. Η Βόρεια Αμερική αποτελεί το βόρειο τμήμα της Αμερικής. Το όριό της προς νότο είναι τα σύνορα Κολομβίας-Παναμά σύμφωνα με τις περισσότερες πηγές, ή η Διώρυγα του Παναμά σύμφωνα με κάποιες άλλες ή ακόμα και ο Ισθμός του Τεχουαντεπέκ για αυτούς που ορίζουν τη Βόρεια Αμερική σαν το κομμάτι ξηράς που βασίζεται πάνω στην Καραϊβική πλάκα. Πριν να ανυψωθεί η Κεντρική Αμερική, η περιοχή ήταν βυθισμένη στη θάλασσα. Τα νησιά των Δυτικών Ινδιών σκιαγραφούν μια βυθισμένη πλέον γέφυρα γης που κάποτε ένωνε τη Βόρεια με τη Νότια Αμερική μέσω της Φλόριντα και της Βενεζουέλας. Η ηπειρωτική ακτογραμμή έχει μεγάλο μήκος και είναι αρκετά ανώμαλη. Ο Κόλπος του Μεξικού είναι η μεγαλύτερη υδάτινη εσοχή της ηπείρου, με δεύτερο τον Κόλπο του Χάντσον. Γνωστός είναι επίσης ο κόλπος του Σεν Λόρενς και ο κόλπος της Καλιφόρνια. Η ήπειρος περιβάλλεται από πολυάριθμα νησιά, τα περισσότερα από τα οποία συγκεντρώνονται στο Αρκτικό αρχιπέλαγος, τις Μεγάλες και Μικρές Αντίλλες, το Αρχιπέλαγος Αλεξάντερ και τις Αλεούτιες νήσους. Η Γροιλανδία, το μεγαλύτερο νησί του κόσμου που αποτελεί αυτοδιοικούμενο έδαφος της Δανίας, βρίσκεται επάνω στη Βορειοαμερικάνικη πλάκα και γεωγραφικά αποτελεί μέρος της Βόρειας Αμερικής. Οι Βερμούδες δεν είναι μέρος της Αμερικής αλλά νησί που σχηματίστηκε από την ανύψωση της Μεσοωκεάνιας ράχης περίπου εκατό εκατομμύρια χρόνια πριν, θεωρείται όμως ουσιαστικά μέρος της Βόρειας Αμερικής, ειδικά λόγω των ιστορικών, πολιτικών και πολιτιστικών δεσμών τους με τη Βιρτζίνια και άλλες περιοχές. Το μεγαλύτερο μέρος της Βόρειας Αμερικής βρίσκεται πάνω στη Βορειοαμερικάνικη τεκτονική πλάκα. Κάποια τμήματα της Καλιφόρνια και του δυτικού Μεξικού αποτελούν τα όρια της Ειρηνικής Πλάκας, και οι δυο πλάκες συναντιούνται στο Ρήγμα του Σαν Αντρέας. Το νότιο τμήμα και το μεγαλύτερο μέρος των Δυτικών Ινδιών βρίσκεται πάνω στην Καραϊβική Πλάκα, ενώ οι πλάκες Χουάν ντε Φούκα και Κόκος βρίσκονται ανάμεσα στην Ειρηνική και Βορειοαμερικάνικη πλάκα. Η ήπειρος μπορεί γενικά να χωριστεί σε τέσσερις μεγάλες περιοχές: τις Μεγάλες Πεδιάδες που απλώνονται από τον Κόλπο του Μεξικού ως τον Αρκτικό Καναδά, το γεωλογικά νεότερο δυτικό τμήμα με τα Βραχώδη Όρη, τις ερήμους στα δυτικά, την Καλιφόρνια και την Αλάσκα, τις πεδιάδες της Καναδικής Ασπίδας στα βορειοανατολικά και την ανατολική περιοχή που περιλαμβάνει τα Απαλλάχια Όρη, την ανατολική ακτή και τη χερσόνησο της Φλόριντα. Το Μεξικό, με τα εκτεταμένα οροπέδια και τις Αμερικανικές Κορδιλιέρες ανήκει μορφολογικά περισσότερο στο δυτικό τμήμα, αν και οι ανατολικές παρόχθιες πεδιάδες εκτείνονται νότια κατά μήκος του Κόλπου. Τα βουνά της δύσης είναι χωρισμένα στη μέση. Το ένα τμήμα αποτελεί η κυρίως οροσειρά των Βραχωδών και το άλλο οι οροσειρές του Ειρηνικού στην Καλιφόρνια, το Όρεγκον, την Ουάσιγκτον και τη Βρετανική Κολομβία. Στη μέση βρίσκεται ο μεγάλος κρατήρας, ένα βαθύπεδο που περιέχει χαμηλότερα βουνά και επίπεδες ερήμους. Η ψηλότερη κορφή είναι η Ντεγκάλι στην Αλάσκα. Οι κύριες γλώσσες στη Βόρεια Αμερική είναι τα αγγλικά, τα ισπανικά και τα γαλλικά. Ο όρος Αγγλοαμερική χρησιμοποιείται για τις αγγλόφωνες χώρες της Αμερικής, κοινώς τις ΗΠΑ και τον Καναδά (στον οποίο δεύτερη επίσημη γλώσσα είναι τα γαλλικά), αλλά μερικές φορές και για το Μπελίζε και ορισμένα τμήματα της Καραϊβικής. Ο όρος Λατινική Αμερική αναφέρεται γενικά στο χώρο νότια των ΗΠΑ όπου κυριαρχούν λατινογενείς γλώσσες, ειδικότερα στο Μεξικό, τις χώρες της Κεντρικής Αμερικής, το μεγαλύτερο μέρος της Καραϊβικής και τη Νότια Αμερική. Η Βόρεια Αμερική συχνά χωρίζεται σε υποπεριοχές, δεν υπάρχει όμως κάποιος επίσημος διαχωρισμός. Η Κεντρική Αμερική αποτελεί το νότιο τμήμα της περιοχής, αλλά το βόρειο όριό της καθορίζεται διαφορετικά ανάλογα με την πηγή. Από γεωφυσική άποψη, η περιοχή της Κεντρικής Αμερικής ξεκινά στον Ισθμό του Τεχουαντεπέκ στο Μεξικό, δηλαδή στα όρια των Πολιτειών Καμπέτσε, Τσιάπας, Ταμπάσκο, Κιντάνα Ρου και Γιουκατάν. Κατά τον ΟΗΕ το Μεξικό αποτελεί τμήμα της Κεντρικής Αμερικής, αντίθετα, η Ευρωπαϊκή Ένωση δεν συμπεριλαμβάνει το Μεξικό, όπως και το Μπελίζε. Από γεωπολιτική άποψη το Μεξικό συνήθως δεν θεωρείται μέρος της Κεντρικής Αμερικής. Ο όρος Μεσοαμερική χρησιμοποιείται κάποιες φορές για να περιγραφούν συλλογικά το Μεξικό και οι Χώρες της Κεντρικής Αμερικής και της Καραϊβικής, και μπορεί να αφορά και την Κολομβία και τη Βενεζουέλα που βρίσκονται στη Νότια Αμερική.
|