Το μοναστήρι της Καταφυγιώτισσας

          Το μοναστήρι είναι λαξευμένο μέσα σε ένα βράχο και βρίσκεται στην ανατολική πλευρά του Ταϋγέτου. Ανήκει στο δημοτικό διαμέρισμα των Ανωγείων. Όπως δηλώνει και το όνομα του μοναστηριού, ο χώρος λειτούργησε σε διάφορες στιγμές της νεοελληνικής ιστορίας ως καταφύγιο. Για να φτάσει κάποιος με αυτοκίνητο από τη Σπάρτη στην Καταφυγιώτισσα, θα διανύσει μια απόσταση δεκατριών χιλιομέτρων (Σπάρτη – Ανώγεια – Καταφυγιώτισσα). Το μοναστήρι είναι αφιερωμένο στη Ζωοδόχο Πηγή και γιορτάζει την Παρασκευή του Πάσχα.

          Πότε ιδρύθηκε η μονή δεν το γνωρίζουμε. Επίσης, δε μας έχει σωθεί καμία πληροφορία για τον ιδρυτή της. Πάνω από την είσοδο του ναού υπάρχει μια επιγραφή «αρχαία και αγνώστου εποχής». Πιθανόν στη θέση του υπάρχοντος ναού να υπήρχε άλλος, μικρότερος, ήδη από τα βυζαντινά χρόνια. Η πρώτη γραπτή μαρτυρία για την ύπαρξη της Καταφυγιώτισσας είναι ένα πωλητήριο έγγραφο του 1800, το οποίο συντάσσει μοναχός της μονής. Αυτό μας οδηγεί στο συμπέρασμα ότι η μονή προϋπήρχε του 1800. Το 1826 τα κελιά – όχι ο ναός – πυρπολήθηκαν από τους στρατιώτες του Ιμπραήμ. Το 1834 η μονή με βασιλικό διάταγμα διαλύθηκε, καθώς δεν απαριθμούσε ικανό αριθμό μοναχών.

          Ο ναός είναι ορθογώνιος, μονόχωρος, σπηλαιώδης με καμάρα στο δυτικό μέρος. Παλαιότερα υπήρχε και γυναικωνίτης σε σχήμα γάμα, ο οποίος σήμερα δε σώζεται. Ο ναός δεν έχει τρούλο, καθώς σκεπάζεται από το βράχο. Οι τοίχοι του είναι σοβατισμένοι. Ίσως να μην είχε αγιογραφίες.