Τρόποι αύξησης της προσφοράς

Πολλοί πιστεύουν ότι το πρόβλημα της έλλειψης μοσχευμάτων στη χώρα μας, πρέπει να αντιμετωπισθεί με την καθιέρωση της αρχής της εικαζόμενης συναίνεσης, δηλαδή ότι όλοι οι Έλληνες πολίτες είναι δωρητές οργάνων μετά θάνατον.

Μια τέτοια ρύθμιση θα ήταν ηθικά διάτρητος, γιατί θα υπέκρυπτε υστεροβουλία της πολιτείας να εξασφαλίσει μοσχεύματα χωρίς την κοινωνική συναίνεση. Η μεταμόσχευση, όμως, στηρίζεται στην ιδέα της δωρεάς οργάνων που πρέπει να είναι εθελοντική, αβίαστη, απόλυτα συνειδητή, καρπός ώριμης σκέψης και ενημέρωσης. Χωρίς την υιοθέτηση της ιδέας αυτής, δεν μπορούν να γίνουν μεταμοσχεύσεις. Η συναίνεση αποτελεί τον ακρογωνιαίο λίθο στη δωρεά οργάνων. Διότι η απόφαση δωρεάς αποτελεί τη μέγιστη έκφραση αγάπης στον πάσχοντα συνάνθρωπο, απόφαση που πρέπει να λαμβάνεται με ελεύθερη τη βούληση. Επομένως, θα πρέπει να ισχύει η αρχή της «απαιτούμενης συγκαταθέσεως» του ιδίου ή ελλείψει αυτής των άμεσων συγγενών του. Ο νέος νόμος περί μεταμοσχεύσεων (2737/99) λέει ρητά ότι η αφαίρεση οργάνων διενεργείται εφόσον ο δυνητικός δότης είχε εγγράφως συναινέσει σε αυτήν, αποκλείεται δε, αν ο εκλιπών είχε εγγράφως εκφράσει την άρνησή του. Εν συνεχεία, ο νόμος αναφέρει ότι, αφαίρεση οργάνων διενεργείται μόνον εφόσον δεν αντιτίθεται σ' αυτήν ο/η σύζυγος, τα ενήλικα τέκνα, οι γονείς ή τα αδέλφια του/της. Σημειωτέον ότι, η συναίνεση ή η άρνηση είναι πάντοτε ανακλητή. Ο τρόπος συναίνεσης, τόσο του ζώντος όσο και του θανόντος δότη, ακολουθεί τους κανόνες που ορίζει για το θέμα αυτό η σύμβαση του Συμβουλίου της Ευρώπης για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα, που έχει επικυρωθεί από τη χώρα μας με τον νόμο 2619/98. Η ελληνική πολιτεία προσπαθεί με τον νόμο αυτό να υπηρετήσει το «θετικό» δικαίωμα των ασθενών πολιτών της (νεφροπαθών, καρδιοπαθών, ηπατοπαθών κ.λπ.), που είναι υποχρέωσή της να προσφέρει όλα όσα χρειάζονται για να εξασφαλιστεί η ζωή ή ένα ικανοποιητικό επίπεδο ανθρώπινης ύπαρξης γι' αυτούς. Η ίδια, όμως, κατοχυρώνει όπως υποχρεούται με τη συναινετική μορφή συγκατάθεσης το «αρνητικό» δικαίωμα που είναι η αυτονομία των πολιτών της.

Σε ορισμένες χώρες, όπως την Αυστρία ή το Βέλγιο, ισχύει νομοθετικώς η αρχή της «εικαζόμενης συγκαταθέσεως». Κατ' αυτήν, εφ' όσον ο υποψήφιος δότης δεν έχει δηλώσει ότι αρνείται να γίνει δότης, θεωρείται ότι συγκατατίθεται. Για να γίνει όμως αυτό, θα πρέπει: 1) Όλος ο πληθυσμός να είναι πλήρως ενημερωμένος. Αυτό προϋποθέτει μία γιγαντιαία προσπάθεια που θα εξασφαλίσει ότι τα 10 εκατομμύρια Έλληνες, διαφόρου μορφωτικού, κοινωνικού και διανοητικού επιπέδου, γνωρίζουν όλες τις πτυχές των μεταμοσχεύσεων και ενεργητικώς δρώντας επιλέγουν να μη δηλώσουν άρνηση - άρα να υποδηλώσουν θέση εμμέσως θετική. 2) Θα πρέπει η δήλωση αρνήσεως να μπορεί να καταγράφεται σ' ένα εθνικό δίκτυο Η/Υ που θα παρέχει το σύνολο των Ελλήνων. Επειδή, όμως, αυτές οι προϋποθέσεις είναι αδύνατο να εξασφαλισθούν στη χώρα μας, η Αρχή της Εικαζόμενης Συγκαταθέσεως δεν είναι νοητό να εφαρμοσθεί υπό τις παρούσες συνθήκες διότι αποτελεί προσβολή της συνταγματικώς κατοχυρωμένης προσωπικότητας του ατόμου. Εάν έπειτα από δεκάδες χρόνια αλλάξουν οι κοινωνικές και οι οργανωτικές συνθήκες, μπορεί ενδεχομένως το νομοθετικό πλαίσιο ν' αλλάξει. Διότι οι κοινωνιολογικές όπως και οι βιολογικές επιστήμες μπορεί να μεταβάλλονται. Προς το παρόν ας αποφύγουμε τα «έμμεσα» και ας αφιερωθούμε στα άμεσα: την ορθή οργάνωση και ενημέρωση όλων των καλοπροαίρετων πολιτών.