O ΜΙΚΡΟΣ ΠΡΙΓΚΙΠΑΣ

Ερμηνεία ιδιαίτερων σημείων

«Δε γνωρίζει κανείς παρά τα πράματα που ημερώνει»: «Ημερώνω» κάποιον σημαίνει του μαλακώνω την ψυχή, του εμπνέω φιλικά αισθήματα, τον κάνω να αισθανθεί σιγουριά και εμπιστοσύνη και, έτσι, να εξαλείψει από την καρδιά του την επιθετικότητα, την καχυποψία και τα άγρια ένστικτα. Ο «ημερωμένος» άνθρωπος αισθάνεται άνεση και ασφάλεια μέσα στη φιλική σχέση, συνειδητοποιεί ότι δεν έχει λόγο να είναι «μαζεμένος» και καχύποπτος. Νιώθει αποδεκτός και ασφαλής. Επομένως, εκφράζεται με διαύγεια και αμεσότητα, εκδηλώνει τον εσωτερικό του κόσμο αβίαστα και με ειλικρίνεια. Αισθάνεται τον άλλο σαν σύντροφο και φίλο και όχι σαν εχθρό και ανταγωνιστή. Αντιλαμβάνεται ότι οι σχέσεις είναι χώροι ανθρώπινης επικοινωνίας και αποκαλύπτει τις ανάγκες και τις επιθυμίες του. Αυτή η αποκάλυψη, όμως, προσφέρει το υλικό που είναι απαραίτητο για να αποκτήσει κάποιος ουσιαστική εικόνα του πραγματικού προσώπου του άλλου. Στο σύγχρονο κόσμο ο καθένας φορά ένα προσωπείο (παίζει ένα ρόλο) και πίσω απ’ αυτό κρύβει τον αληθινό του εαυτό. Οι σχέσεις είναι αποξενωμένες και θεμελιώνονται στον ανταγωνισμό και την ιδιοτέλεια. Ο σύγχρονος άνθρωπος είναι «άγριος», αφού μεριμνά για το ατομικό του συμφέρον και βλέπει τους άλλους σαν εχθρούς και εμπόδια για την προσωπική του ευδαιμονία. Η αντιμετώπιση του άλλου με φιλικά αισθήματα εξευγενίζει το ήθος και καλλιεργεί ένα κλίμα επικοινωνίας. Μέσα στις σχέσεις οι άνθρωποι εξωτερικεύουν τον εσωτερικό τους κόσμο, γνωρίζει ο ένας τον άλλο, κι έτσι διαλύεται η αμοιβαία καχυποψία.

«Οι άνθρωπο δεν έχουν πια καιρό… δεν έχουν πια φίλους»: Σ ’αυτό εδώ το σημείο ο συγγραφέας στρέφει την κριτική του στο κέντρο του σύγχρονου πολιτισμού. Οι έννοιες «αγοράζω» και «εμπορικά» προσδιορίζουν την ταυτότητα της σημερινής κοινωνίας. Είναι η κοινωνία της «αγοράς», των «εμπορευμάτων», της «υλικής ευημερίας», του «καταναλωτισμού». Ο σύγχρονος άνθρωπος αφιερώνει όλο το χρόνο του στη συσσώρευση υλικών αγαθών. Έχει κοινωνικοποιηθεί έτσι ώστε να λειτουργεί παθητικά ως φανατικός καταναλωτής. Δουλεύει εξαντλητικά και ακατάπαυστα και ικανοποιεί τις «αγοραστικές ανάγκες» που του υποβάλλει το υπάρχον οικονομικό σύστημα. Έτσι μαθαίνει να ζει υποταγμένος στα πράγματα, βολεμένος στις «έτοιμες λύσεις», προσηλωμένος στο εξωτερικό περίβλημα (στη συσκευασία) και αδιάφορος για τις ανάγκες και τις επιθυμίες του συνανθρώπου του. Για να δημιουργηθεί, όμως, μια σωστή ανθρώπινη σχέση απαιτούνται χρόνος και υπομονή, πραγματικό ενδιαφέρον για τον άλλο. Οι σχέσεις δεν είναι τυπικές συναναστροφές, αλλά συναισθηματικοί δεσμοί επικοινωνίας. Βασίζονται στην αμοιβάια κατανόηση και εμπιστοσύνη, κι αυτά δεν αγοράζονται έτοιμα αλλά δημιουργούνται σταδιακά, έρχονται ως αποτέλεσμα μιας επίμονης επικοινωνιακής προσπάθειας και των δύο. Ο άνθρωπος των σύγχρονων καιρών νιώθει ολοκληρωμένος μόνο μέσω των καταναλωτικών προτύπων και δεν τον νοιάζουν οι ανθρώπινες σχέσεις. Τον συνάνθρωπο τον βλέπει καταναλωτικά, τον αξιολογεί με τυποποιημένα κριτήρια χρησιμότητας και όχι μέσω της φιλικής προδιάθεσης να συνδεθεί μαζί του, να συνάψει ένα ουσιαστικό δεσμό αγάπης.

«Τα λόγια είναι που κάνουν τις παρεξηγήσεις»: Εδώ με την έννοια «λόγια» υποδηλώνεται ο τρόπος σκέψης, το πώς έχουμε μάθει να λειτουργούμε ως κοινωνικά πρόσωπα, οι ιδέες και οι αξίες που συγκροτούν τη νοοτροπία μας, ο τρόπος σκέψης είναι η προσωπική μέθοδος ανάλυσης των καταστάσεων και απηχεί την κοινωνικοποίηση που έχουμε δεχτεί. Βασίζεται σε στερεότυπα και σε παγιωμένα τυπικά κριτήρια, μέσω των οποίων διαμορφώνουμε τη στάση μας έναντι των ανθρώπων και των γεγονότων. Ο Σαιντ-Εξυπερύ εννοεί ότι αυτός ο τρόπος σκέψεις μένει στην επιφάνεια των πραγμάτων, ενώ η σχέση απαιτεί να ξεπεράσουμε την εικόνα που έχουμε για τον άλλο και να προσπαθήσουμε να διεισδύσουμε στον εσωτερικό του κόσμο. Αν οι άνθρωποι περιοριστούν και εγκλωβιστούν σε ένα τυπικό διάλογο, τότε θα παρεμβληθούν όλες οι κοινωνικές προκαταλήψεις και θα καταστεί αδύνατη η πραγματική επικοινωνία. Αν όμως λειτουργήσουν συναισθηματικά, τότε θα έρθει στο φως η κοινή ανθρώπινη ουσία τους.

«Ο καιρός που έχασες για το τριαντάφυλλό σου είναι που το κάνει να έχει τόση αξία»: Αυτά που δένουν τους ανθρώπους σε μια σχέση είναι η αφοσίωση, η φροντίδα και η κατανόηση. Αυτό το δεσμό όμως δεν πραγματοποιείται από τη μία μέρα στην άλλη. Οι σχέσεις κτίζονται σταδιακά, είναι έργο ζωής που δοκιμάζεται μέσα στο χρόνο. Ο φιλικός δεσμός δημιουργείται με επίμονες προσπάθειες, απαιτεί χρόνο και προσφορά. Το γεγονός ότι κάποιος αφιερώνει χρόνο, κόπο και ενδιαφέρον για να εκφράσει με ουσιαστικό τρόπο τα φιλικά του αισθήματα έχει ως αποτέλεσμα ο άλλος να αποκτήσει γι’ αυτόν συναισθηματική αξία, αφού έχει αφιερώσει μέρος από τη ζωή του.

«μόνο με την καρδιά βλέπεις καλά. Την ουσία δεν την βλέπουν τα μάτια»: Τα μάτια του σώματος μεταφέρουν την εξωτερική μορφή, το τυπικό περίγραμμα της εξωτερικής υπόστασης, και δεν δίνουν πληροφορίες για τον εσωτερικό κόσμο του άλλου. Το «όμορφος» και το «άσχημος» είναι μορφολογικοί προσδιορισμοί (οι οποίοι, μάλιστα, αλλάζουν από εποχή σε εποχή), που δεν μαρτυρούν τίποτα αι την εσωτερική ποιότητα. Η εξωτερική εικόνα ενός ανθρώπου δεν είναι αποκαλυπτική ούτε του χαρακτήρα ούτε του ήθους του. Το χρώμα του δέρματος ή η ενδυμασία δεν φανερώνουν την ανθρώπινη ουσία. Αυτή την ουσία, την αληθινή ποιότητα και αξία ενός ανθρώπου μπορεί να την ανακαλύψεις μόνο αν συνδεθείς συναισθηματικά μαζί του. Τα «μάτια της καρδιάς» είναι η εσωτερική συναισθηματική ενέργεια που φέρνει τους ανθρώπους κοντά και επιτρέπει στον καθένα να δει και να βιώσει το βάθος του άλλου. «Βλέπω με την καρδιά» σημαίνει δεν στέκομαι στην εξωτερική εικόνα, στα ακριβά ή φθηνά ρούχα, στην εθνική καταγωγή, στα αξιώματα, στην περιουσιακή κατάσταση, στην κομματική προτίμηση, στη θρησκευτική πίστη κλπ, αλλά ανακαλύπτω το ανθρώπινο περιεχόμενο του συνανθρώπου μου.