Παιδαγωγικό Τμήμα Δημοτικής Εκπαίδευσης Πανεπιστημίου Αθηνών

Μεταπτυχιακό: Εκπαιδευτική Τεχνολογία και Ανάπτυξη Ανθρώπινων Πόρων

Εργασία ''Μηδικοί Πόλεμοι' του Χρήστου Γιαννικόπουλου  

Β' Εκστρατεία (490 π.Χ.)

Για το Δαρείο η αποτυχία της Α' Εκστρατείας σήμαινε νέες προετοιμασίες με πολύ μεγαλύτερες δυνάμεις στρατού και στόλου. Προηγουμένως όμως έστειλε πρέσβεις στην Ελλάδα να ζητήσουν "γην και ύδωρ" ως σημείο υποταγής.

Οι Σπαρτιάτες και οι Αθηναίοι πήραν σαν προσβολή την πρόταση και, παραβαίνοντας τον πατροπαράδοτο νόμο της ασυλίας των κηρύκων, δολοφόνησαν τους πρέσβεις. Οι Θηβαίοι όμως και οι Αιγινήτες και γιατί είχαν ολιγαρχικό πολίτευμα και γιατί ήταν αντίζηλοι των Αθηναίων "εμήδισαν".

Η νέα στρατιά με αρχηγούς το Μήδο Δάτη και τον αδελφό του Δαρείου Αρταφέρνη, με 600 πλοία και 40.000 οπλίτες, επιχειρεί τη δεύτερη επίθεση κατά της Ελλάδας. Ως σύμβουλός τους ακολούθησε και ο Ιππίας, που εξόριστος, είχε καταφύγει στην αυλή του Δαρείου.

Μαρτυρίες αρχαίων πηγών ανεβάζουν τη δύναμη των Περσών από 110.000 ως 1.000.000. Οι Πέρσες στρατηγοί, με ορμητήριο και πάλι την Κιλικία, όπου ήταν αραγμένος ο στόλος τους (από φοινικικά και κιλικικά πλοία), για να αποφύγουν τον επικίνδυνο Άθωνα, ακολούθησαν νοτιότερη πορεία (Σάμος, Νάξος, Δήλος) και φτάνοντας στον Ευβοϊκό κόλπο, αποβιβάστηκαν στην Ερέτρια. Οι Ερετριείς αντιστάθηκαν για μερικές μέρες, αλλά μπροστά στην υπεροχή των περσικών δυνάμεων αναγκάστηκαν να παραδοθούν. Έτσι οι περισσότεροι αίχμαλωτίστηκαν και σύρθηκαν δούλοι στις ασιατικές επαρχίες του Περσικού κράτους.

Από την Ερέτρια ο περσικός στόλος, πάντα με τις συμβουλές του Ιππία, αγκυροβόλησε στο Μαραθώνα με σκοπό την επίθεση κατά της Αθήνας υπολογίζοντας πως οι παλιοί οπαδοί του Πεισίστρατου, θα προσχωρούσαν στο στρατό τους.

Στο μεταξύ η πόλη της Αθήνας βρισκόταν σε πολεμικό συναγερμό και οι Αθηναίοι ζητούσαν τη βοήθεια όλων των άλλων ελληνικών πόλεων. Ο κίνδυνος άγγιζε την καρδιά των ελληνικών πόλεων, την Αθήνα, που αισθανόταν ζωηρά όχι την αθηναϊκή ευθύνη μα μια ευθύνη εθνική.

Από όλους τους Έλληνες μονάχα οι Πλαταιείς ανταποκρίθηκαν στέλνοντας 1.000 άνδρες. Οι Σπαρτιάτες προφασιζόμενοι θρησκευτικό έθιμο (ότι πριν γίνει πανσέληνος δεν μπορούσαν να εκστρατεύσουν) έμειναν αμέτοχοι. Τότε οι Αθηναίοι και οι χίλιοι Πλαταιείς ανέλαβαν για λογαριασμό όλων των Ελλήνων την υπεράσπιση της εθνικής τιμής. Ο πολέμαρχος Καλλίμαχος και οι 10 στρατηγοί με εισήγηση του Αριστείδη παραιτήθηκαν από την αρχιστρατηγία υπέρ του Μιλτιάδη αναγνωρίζοντας τα στρατηγικά του προσόντα.

Οι υπερασπιστές της ελληνικής ελευθερίας μόλις αντίκρυσαν τη μαύρη απειλή της Ασίας στον κόλπο του Μαραθώνα και είδαν το άνισο των αντιπάλων, ταράχτηκαν. Μόνη η στρατηγική σκέψη του Μιλτιάδη εκτίμησε την καταλληλότητα της θέσης και ρύθμισε το συντονισμό της μάχης με τη μεγαλόπνοη τακτική του.

Την πολεμική αυτή τακτική, που τελειοποίησε αργότερα ο Επαμεινώνδας, χρησιμοποίησε μετά από ενάμιση αιώνα ο Αλέξανδρος ο Μέγας και μετά 23 αιώνες ο στρατηλάτης Ναπολέων.

Οι Αθηναίοι δικαιώθηκαν με τη νίκη τους αυτή και απέδειξαν τη δύναμη του δημοκρατικού τους πολιτεύματος. Η Αθήνα ορθώνεται σαν φραγμός απέναντι στην Ασία που επιχειρεί να εκτροχιάσει τον εξελικτικό δρόμο του πολιτισμού της, και απομακρύνει προσωρινά τον κίνδυνο.

Ένας Αθηναίος οπλίτης, ενθουσιασμένος από τη μεγάλη νίκη, έτρεξε με όλο του τον οπλισμό και, παρά την εξάντληση της μάχης, να φέρει στην πόλη το μεγάλο άγγελμα. Φτερωμένος δρομέας κάλυψε τα 42 χιλιόμετρα μέσα σε 2 ώρες και βροντοφωνάζοντας "Χαίρετε νενικήκαμεν" σωριάστηκε νεκρός.

Σε ανάμνηση του γεγονότος ο Μαραθώνιος καθιερώθηκε ως ένα από τα αγωνίσματα των Ολυμπιακών αγώνων της εποχής μας.

Ο Μιλτιάδης, προβλέποντας απόβαση των Περσών στο Φάληρο, άφησε τον Αριστείδη στο Μαραθώνα και κινήθηκε όλη τη νύκτα προς τα εκεί, αιφνιδιάζοντάς τους. Επιβεβαιώνει έτσι τη φήμη του σα στρατιωτική ιδιοφυΐα. Πραγματικά, οι Πέρσες αντικρύζοντας τα ελληνικά όπλα, βιάστηκαν, ντροπιασμένοι, να επιστρέψουν στη Μικρά Ασία.

Οι Αθηναίοι, για να τιμήσουν τους νεκρούς τους ύψωσαν στη μέση του πεδίου της μάχης κοινό τάφο, τον Τύμβο του Μαραθώνα. Πάνω σε κολώνες έγραψαν τα ονόματα των ηρώων κατά φυλές.

Τη σημασία της μάχης επιγραμματικά, μπόρεσε να εκφράσει ο περίφημος επιγραμματοποιός Σιμωνίδης ο Κείος με το γνωστό επιτύμβιό του: "Ελλήνων προμαχούντες Αθηναίοι Μαραθώνι χρυσοφόρων Μήδων εστόρεσαν δύναμιν".

Η μάχη του Μαραθώνα αποτελεί σταθμό στην ιστορία της αρχαίας Ελλάδας, γιατί χάρη σ' αυτήν: 1. Κατέρρευσε ο θρύλος της ακαταμάχητης δύναμης των Περσών.

  Φάνηκε η υπεροχή του ελαφρού οπλισμού, της γενναιότητας των Ελλήνων πολεμιστών και η στρατηγική του Μιλτιάδη.

  Σώθηκε η Αθηναϊκή Δημοκρατία, γεγονός που είχε απήχηση σ' όλη την υπόλοιπη Ελλάδα.

  Εξυψώθηκε το φρόνημα των Ελλήνων (ελπιδοφόρο δείγμα για πανελλήνια μελλοντική αντιμετώπιση ξένου κινδύνου).

  Θεμελιώνεται το δημοκρατικό πολίτευμα στην Αθήνα. Έτσι η μάχη του Μαραθώνα στάθηκε η "λυδία λίθος" όχι της αντοχής των Αθηναίων, αλλά της αντοχής του πολιτεύματός τους.

Ο Μιλτιάδης τιμήθηκε όπως άξιζε σ' ένα Μαραθωνομάχο με τρόπαιο στο Μαραθώνα, εικόνα στο Πρυτανείο και χάλκινο ανδριάντα στους Δελφούς.

Αριστείδης-Θεμιστοκλής.

Στο μεταξύ, μετά το θάνατο του Μιλτιάδη, δύο πολιτικοί άνδρες κυριαρχούν στην πολιτική σκηνή των Αθηνών, ο Αριστείδης και ο Θεμιστοκλής. Ο πρώτος (αρχηγός της αριστοκρατικής παράταξης και συντηρητικός από τη φύση του) ήταν αντίθετος σε ριψοκίνδυνα σχέδια. Ο Αριστείδης ήταν αγνός πατριώτης, άνθρωπος του καθήκοντος, συνετός διαχειριστής του δημόσιου χρήματος, και δεν ενδιαφέρθηκε ποτέ να εκμεταλλευθεί περιστάσεις για προσωπικά οφέλη. Έμεινε στην ιστορία σαν προσωποποίηση του ακριβοδίκαιου, και οι σύγχρονοί του τον αποκαλούσαν χαρακτηριστικά "ο δίκαιος Αριστείδης".

Ο Θεμιστοκλής ως αρχηγός της δημοκρατικής παράταξης ήταν πολύ αγαπητός στο λαό. Πολιτικός μεγαλόπνοος και εξαίρετος στρατιωτικός, χαρακτηρίστηκε σαν ρεαλιστής πολιτικός με τρομακτική διορατικότητα. Η γιγαντωμένη θέλησή του αποτελούσε μέσο για την επιτυχία.

Οι δύο πολιτικοί ήταν αντίπαλοι και για χρόνια έχουν εμπλακεί σε πολιτικές διαμάχες. Το κόμμα όμως του Θεμιστοκλή επικράτησε και ο Αριστείδης με εξοστρακισμό το 483 απομακρύνεται από την Αθήνα.

Εξοστρακισμός ήταν η εξορία ενός πολίτη, ο οποίος έχοντας δύναμη στην κυβέρνηση της πόλης υπήρχε φόβος να εξελιχτεί σε τύραννο. Για να εξοριστεί κάποιος έπρεπε 6.000 πολίτες να γράψουν πάνω σε όστρακο το όνομα του υποψήφιου.

Το πρόγραμμα του Θεμιστοκλή ήταν αποκλειστικά ναυτικό. Κατασκευή δηλ. μεγάλου στόλου, ώστε η Αθήνα να γίνει η πρώτη ναυτική δύναμη της εποχής της και να μη στηρίζεται μόνο στις πεζικές της δυνάμεις. Πρόγραμμα δαπανηρό βέβαια και εξαιρετικά τολμηρό που μόνο η διορατικότητα του Θεμιστοκλή μπορούσε να συλλάβει. Σύμφωνα με αυτό έπρεπε να ναυπηγηθούν 200 πολεμικά πλοία που τις δαπάνες για την κατασκευή τους θα εξασφάλιζαν τα έσοδα των μεταλλείων Λαυρίου που ως τότε μοιράζονταν στο λαό. Αυτή ακριβώς ήταν και η αιτία της αντίθεσής τους.

Ο Θεμιστοκλής δικαιώθηκε μέσα σε λίγα χρόνια, αφού η δημιουργία του Αθηναϊκού στόλου έσωσε ολόκληρη την Ελλάδα από την Περσική κατάκτηση.