Βολταίρος
Πίνακας περιεχομένων:
Ο Φραγκίσκος Μαρία Αρουέ (γαλλικά: François-Marie Arouet) (21 Νοεμβρίου 1694 – 30 Μαΐου 1778) ευρύτερα γνωστός με το φιλολογικό ψευδώνυμο Βολταίρος (Voltaire) ήταν Γάλλος φιλόσοφος, συγγραφέας και ευθυμογράφος, θεωρείται κεντρική μορφή και ενσάρκωση του Διαφωτισμού του 18ου αιώνα. Υπήρξε επίσης δοκιμιογράφος και κορυφαίος εκπρόσωπος του ντεϊσμού (déisme).
Πρώιμη περίοδος
Γεννήθηκε στο Παρίσι στις 21 Νοεμβρίου 1694 μέσα σε μία μεσοαστική οικογένεια. Ο πατέρας του ήταν συμβολαιογράφος και ανώτερος υπάλληλος του Υπουργείου Οικονομικών. Έχασε τη μητέρα του όταν ήταν 7 ετών και μετά από δύο χρόνια εισήλθε στο ιησουϊτικό κολέγιο του Μεγάλου Λουδοβίκου όπου παρέμεινε ως το 1711.
Πριν αρχίσει τη συγγραφική του καριέρα, με την παρότρυνση του πατέρα του, υπηρέτησε ως γραμματέας του Γάλλου πρέσβη στην Ολλανδία. Επέστρεψε στο Παρίσι την εποχή του θανάτου του Λουδοβίκου 14ου και παρουσίασε το πρώτο θεατρικό του έργο, την τραγωδία Οιδίπους (Oedipe), απομίμηση του Οιδίποδος του Σοφοκλή, στον κύκλο του.
Τροφοδοτώντας τη μανιώδη έχθρα της δούκισσας του Μαιν εναντίον του αντιβασιλέα, Φιλίππου Β’ της Ορλεάνης, ο Βολταίρος συνέθεσε μια σάτιρα γι’ αυτόν. Ένας κατάσκοπος κατάφερε να πάρει την ομολογία του και στις 16 Μαΐου 1717 φυλακίστηκε στη Βαστίλη για προσβολή του αντιβασιλέα. Εδώ ξαναδούλεψε τον Οιδίποδα, άρχισε το έργο Ερρικειάς (Henriade) και αποφάσισε να αλλάξει το όνομά του.
Η εξορία στην Αγγλία
Το 1725 ο Βολτέρος προσβλήθηκε από έναν νέο ευγενή, το Chevalier de Rohan, και ο Βολτέρος προγραμμάτιζε να προκαλέσει το νεαρό ευγενή σε μονομαχία, αλλά η οικογένεια Rohan εξέδωσε ένα lettre de cachet για να αποφύγει οποιαδήποτε προβλήματα. Το lettre de cachet είναι ένα μυστικό ένταλμα , όπου το πρόσωπο που κατονομάζονταν στην επιστολή έπρεπε να φυλακιστεί ή να εξοριστεί, εντός ή εκτός Γαλλίας. Επειδή δεν διεξήγετο δίκη, ο κατηγορούμενος δεν μπορούσε να υπερασπιστεί τον εαυτό του έναντι των κατηγοριών. Στη συγκεκριμένη περίπτωση, ο Βολτέρος. Επέλεξε την εξορία στην Αγγλία αντί της φυλάκισης.
Κατά τη διάρκεια της παραμονής του στην Αγγλία τον προσέλκυσε η φιλοσοφία του Τζον Λοκ (John Locke) και ιδέες του μαθηματικού Ισαάκ Νεύτωνα (Sir Isaac Newton). Έγραψε στα αγγλικά τα πρώτα δοκίμιά του. Η πλέον ενδιαφέρουσα παραγωγή του στην Αγγλία ήταν η συγγραφή της ιστορίας του Κάρολου 12ου της Σουηδίας, η οποία παραμένει κλασσική στο χώρο της βιογραφίας. Το έργο του Αγγλικά Γράμματα (Letters concerning the English Nation) δημοσιευμένο στα αγγλικά το 1733 και στα γαλλικά ως Lettres philosophiques το 1734.Το βιβλίο επίσημα απαγορεύθηκε στη Γαλλία.
Επιστροφή στη Γαλλία
Στα 1733 γνώρισε τη Madame Du Châtelet. Διέμειναν μαζί στο Cirey, στη Λωρραίνη, απολαμβάνοντας την ανοχή του μαρκησίου Du Châtelet. Ο δεσμός του με την Émilie Du Châtelet διήρκεσε μέχρι το θάνατό της το 1749. Στο Cirey, ο Βολταίρος δούλεψε πάνω σε πειράματα φυσικής και χημείας και άρχισε τη μακροχρόνια αλληλογραφία του με το διάδοχο του θρόνου της Πρωσίας Φρειδερίκο (τον μετέπειτα Φρειδερίκο 2ο). Επιπλέον, έγραψε τα Στοιχεία της νευτώνειας φιλοσοφίας (Éléments de la philosophie de Newton, 1736),
Ο Φρειδερίκος, βασιλιάς πλέον της Πρωσίας, κατέβαλε πολλές προσπάθειες να απομακρύνει το Βολταίρο από τη Madame Du Châtelet, αλλά ανεπιτυχώς, και έτσι κέρδισε την εγκάρδια έχθρα της αρνούμενος διαρκώς ή παραλείποντας να την προσκαλέσει. Επιτέλους, τον Σεπτέμβριο του 1740, ο δάσκαλος και ο μαθητής συναντήθηκαν για πρώτη φορά στο Cleves.
Ο Βολταίρος, το 1743, και ζει στην αυλή του Φρειδερίκου. Εγκαταλείπει βιαστικά την Πρωσία και εγκαθίσταται στη Γενεύη, όπου αγόρασε το κτήμα "Les Délices".
Τα τελευταία χρόνια στο Φερνέ και ο θάνατος
Το 1759, αγόρασε το κτήμα Φερνέ (Ferney) κοντά στα γαλλο-ελβετικά σύνορα. Το Φερνέ έγινε σύντομα η διανοητική πρωτεύουσα της Ευρώπης. Υπήρξε ειλικρινής κριτικός της θρησκευτικής αδιαλλαξίας και των θρησκευτικών διώξεων.
Κατά τα τελευταία έτη του ο Βολταίρος παρήγαγε αρκετά έργα με κριτική προς την οργανωμένη εκκλησία.Το 1778, διανύοντας το 84ο έτος του, παρευρέθηκε στην πρώτη απόδοση της τραγωδίας του Ειρήνη (Irène), στο Παρίσι. Το ταξίδι του και η υποδοχή του ήταν μια αποθέωση, αλλά η συγκίνηση τον κατέβαλε και πέθανε λίγο αργότερα στην πρωτεύουσα στις 30 Μαΐου 1778. Ένας ηγούμενος μετέφερε κρυφά το πτώμα του Βολταίρου σε ένα αβαείο στην πόλη Champagne, όπου θάφτηκε. Τα λείψανά του διακομίστηκαν στο Παρίσι το 1791 και ενταφιάστηκαν στο Πάνθεον.
Θέατρο
Η θεατρική παραγωγή του Βολταίρου ανέρχεται μεταξύ πενήντα και εξήντα έργων, ορισμένα εκ των οποίων είναι γνωστά μόνο από αναφορές ή απεικονίσεις. Οι τραγωδίες του είναι εργασίες εξαιρετικής αξίας. Έγραψε τη εξαιρετική γαλλική τραγωδία Ζαΐρα (Zaire), και Μερόπη (Merope).
Ποίηση
Τα ποιήματά που ξεχωρίζουν είναι δύο μακροσκελή, η Ερρικειάδα (Henriade) και η Παρθένος (Puccele), ενώ υπάρχουν και πολλά μικρότερης αξίας.
Πεζογραφία
Τα μυθιστορήματα και τα αφηγήματα του.είχαν κύριο σκοπό την πολεμική στη θρησκεία ή την πολιτική. Έτσι το Candide επιτίθεται στη θρησκευτική και φιλοσοφική αισιοδοξία, το L'Homme aux quarante ecus σε ορισμένες κοινωνικές και πολιτικές πρακτικές της εποχής, ενώ το Zadig και άλλα στις παραδεδεγμένες μορφές ηθικής και μεταφυσικής ορθοδοξίας.
Οιδίποδας (Œdipe), 1718
Ερρικειάς (La Henriade), 1728
Ιστορία του Καρόλου ΙΒ' (Histoire de Charles XII), 1730
Ζαΐρα (Zaïre), 1732
Αγγλικά Γράμματα ή Lettres philosophiques, 1734
Γράμμα στο Νεύτωνα (Epître sur Newton), 1736
Essai sur la nature du feu, 1738
Στοιχεία της νευτώνειας φιλοσοφίας, 1738
Ζαντίγκ ή Το πεπρωμένο (Zadig), 1748
Η εποχή του Λουδοβίκου ΙΔ' (Le Siècle de Louis XIV), 1751
Μικρομέγας (Micromégas), 1752
Κάντιτ (Candide), 1759
Ce qui plait aux dames, 1764
Φιλοσοφικό λεξικό (Dictionnaire philosophique), 1764
Jeannot et Colin, 1764
De l'horrible danger de la lecture, 1765
Les lettres de Memmius, 1771
, De l’âme, 1776
Dialogues d’Euhémère, 1777
